धबाधबा कोसळतो पाऊस: जाणून घ्या ढगफुटी…का होते, कशी धोकादायक?

मुक्तपीठ टीम

हिमाचल प्रदेशातील कुल्लूनंतर आता यात्रा सुरु असतानाच अमरनाथ गुंफेजवळ ढगफुटी झाली आहे. येथे बुधवारी ढगफुटीसारखा पाऊस कोसळल्याने पूर आला आहे. त्यामुळे ढगफुटी चर्चेत आहे. पावसाळ्याच्या दिवसात डोंगराळ भागात ढगफुटी अनेकदा होतात. ज्या भागात ढगफुटी होते तेथे मोठा विनाश होतो. ढगफुटीमुळे जीवित आणि वित्त हानी होते. ढगफुटी म्हणजे काय आणि का होते, जाणून घेऊया.

ढगफुटी म्हणजे काय?

• पावसाच्या सर्वात तीव्र स्वरूपाला ढगफुटी म्हणतात.
• हा पावसाचा सर्वात टोकाचा प्रकार आहे.
• ढगफुटीमुळे एका ठिकाणी अचानक एवढा पाऊस पडतो की काही वेळातच पुराची परिस्थिती निर्माण होते.
• हवामान खात्याच्या म्हणण्यानुसार, जर एका तासात १० सेमी किंवा त्यापेक्षा जास्त पाऊस पडत असेल तर त्याला ढगफुटी म्हणतात.
• पावसाळ्याच्या दिवसात कधी कधी एखाद्या ठिकाणी एकापेक्षा जास्त ढग फुटतात.
• अशा स्थितीत त्या भागात अधिक विध्वंस दिसून येत आहे.
• अधिकाधिक जीवित व वित्तहानी होत आहे.
• २०१३ मध्ये उत्तराखंडमध्ये असाच विध्वंस झाला होता.

A stunning cloudburst over Lake Millstatt, Austria captured by photographer Peter Maier. pic.twitter.com/7vUVnePvBD

— Wonder of Science (@wonderofscience) July 5, 2022

ढग फुटी कशी होते?

• ढगातील आर्द्रतेत पाण्याचे थेंब असतात.
• जेव्हा त्यांचे वजन जास्त होते, तेव्हा ते थेंबांच्या रूपात खाली पडतात.
• साधारणपणे पाऊस मानला जातो.
• परंतु ढगफुटीची घटना तेव्हा घडते जेव्हा भरपूर आर्द्रता असलेले ढग एकाच ठिकाणी जमा होऊ लागतात.
• जेव्हा हे घडते, तेव्हा ढगातील आर्द्रता अनेक थेंब बनते आणि एकाच ठिकाणी जमा होऊ लागते.
• जेव्हा पाण्याचे थेंब एकत्र मिसळतात तेव्हा ते इतके जड होतात की एकाच वेळी मोठ्या प्रमाणात पाऊस पडू लागतो.

बहुतेक पर्वतभागांमध्ये ढगफुटी का होतात?

• ढगफुटीची घटना अनेकदा फक्त पर्वतभागांवरच पाहायला मिळते.
• पण इतर भागात ढगफुटीच्या घटना घडत नाहीत असे नाही, होय, ढगफुटीच्या घटना इतर ठिकाणच्या तुलनेत डोंगराळ जास्त असतात.
• भारतात अशा घटना अनेकदा फक्त उत्तरेकडील भागातच पाहायला मिळतात.
• वास्तविक, पाण्याने भरलेले ढग जेव्हा पुढे सरकतात तेव्हा ते डोंगरावर आदळल्यानंतर तेथे साचू लागतात.
• त्यानंतर एका ठिकाणी अचानक पाऊस पडतो.

अमरनाथ गुंफेजवळ ढगफुटी! यात्रेकरूंवर मृत्यूची झडप, अनेक बेपत्ता!