EVM हॅकिंग करून निकाल ठरवणं खरंच शक्य आहे का?

मुक्तपीठ टीम

जेव्हा जेव्हा देशात निवडणुका लागतात तेव्हा ईव्हीम मशीन नेहमीच चर्चेत येते. विरोधकांमध्ये ईव्हीएमबाबत नेहमीच संशय राहिला आहे. भारतात वापरली जाणारी ईव्हीएम म्हणजेच इलेक्ट्रॉनिक व्होटिंग मशिन पुर्णपणे निर्धोक आहे आणि त्यात कोणतीही हेरोफेरी केली जाऊ शकत नाही, अशी ग्वाही केंद्रीय निवडणूक आयोग नेहमी देतो. पण खरंच ईव्हीएम हॅक होऊ शकतात का? चला तर जाणून घेऊया…

ईव्हीएम म्हणजे काय?

• भारतातील निवडणुकांसाठी ईव्हीएम म्हणजेच इलेक्ट्रॉनिक व्होटिंग मशीनचा वापर केला जातो.
• यापूर्वी बॅलेट पेपरचा वापर करून निवडणूक प्रक्रिया पूर्ण करण्यात आली होती.
• १९८० च्या दशकात प्रायोगिक तत्त्वावर आपल्या देशात ईव्हीएमची सुरुवात झाली.
• गेल्या दोन दशकांपासून जवळपास प्रत्येक निवडणुकीत ईव्हीएमचा वापर केला जात आहे.

ईव्हीएम हँकिंगचा आरोप का होतो?

• काही महिन्यांपूर्वी अमेरिकेतील एका सायबर तज्ज्ञाने दावा केला होता की, २०१४ च्या सार्वत्रिक निवडणुकीत मशीन हॅक झाल्या होत्या.
• मात्र, भारतीय निवडणूक आयोगाने हे दावे फेटाळून लावले आहेत.
• मात्र या मशीनमध्ये तंत्रज्ञानाच्या वापराबाबत नेहमीच शंका व्यक्त केली जात आहे.
• अहवालानुसार, या मुद्द्यावर भारतातील विविध न्यायालयांमध्ये सुमारे आठ ते दहा खटले सुरू आहेत.
• मात्र निवडणूक आयोगाने हे आक्षेप मोडून काढत मशीन्समध्ये फेरफार करता येत नाही असा दावा केला आहे.

ईव्हीएममध्ये छेडछाड होऊ शकते का?

• ईव्हीएम दोन प्रकारे हॅक केले जाऊ शकते.
• पहिला वायर्ड आणि दुसरा वायरलेस आहे.
• याचा अर्थ असा की कनेक्शन दोन्ही मार्गांनी स्थापित केले आहे.

वायर्ड हॅकिंग: यासाठी ईव्हीएमच्या कंट्रोल युनिटमध्ये छेडछाड केली जाते. यासाठी, असे उपकरण वापरले जाते, ज्याचे प्रोग्रामिंग त्याच भाषेत असते ज्यामध्ये ईव्हीएमची मायक्रोचिप एन्कोड केलेली असते. भारतात वापरल्या जाणाऱ्या ईव्हीएममध्ये असे बाह्य उपकरण बसवले तर ते काम करणे बंद करते. अशा प्रकारे ते हॅक करता येणार नाही.

वायरलेस हॅकिंग: ईव्हीएममध्ये रेडिओ रिसीव्हर दिलेला नाही. या मशीन्सना चिप किंवा ब्लूटूथ जोडता येत नाहीत. निवडणूक आयोगाच्या मते वायरलेस पद्धतीने ईव्हीएम हॅक होण्याची शक्यता नगण्य आहे. नुकत्याच झालेल्या निवडणुकांमध्ये वापरल्या जाणार्‍या मशीन्स VVPAT ने सुसज्ज आहेत आणि कोणत्याही छेडछाडीच्या बाबतीत आपोआप बंद होतात.

अनेक वेळा पुन्हा बटण दाबल्याने दुसरे मतदान होते असा आरोप करण्यात आला आहे. मात्र असं नसून पहिले दाबलेले बटणच काम करेल. प्रत्येक मतानंतर कंट्रोल युनिटला पुढील मतदानाची तयारी करावी लागते. अशा प्रकारे, एकाच वेळी पटकन बटण दाबून यावर मतदान करणे कठीण आहे. एकूणच, ईव्हीएम इतके घट्ट सुरक्षित केले गेले आहेत की त्यांच्याशी छेडछाड करणे फार कठीण आहे.

अशक्य नाही हॅकिंग?

अर्थात निवडणूक आयोग ईव्हीएम हॅकिंगप्रूफ असल्याची ग्वाही देत असला, तरी भाजपाविरोधक तसेच न्यायालयात धाव घेणाऱ्यांच्या मते जिथं प्रोग्राम्ड डिव्हाइस असतात, तिथं प्रोग्राममध्ये फेरफार करून कार्यभाग साधणं अशक्य नसतं. त्यासाठी ऑनलाईन नसलं तरी ऑफलाईन हॅकिंग शक्य होऊ शकतं, असा काहींचा दावा आहे. अर्थात हा दावाही अद्याप न्यायालयात सिद्ध झालेला नाही.