नोटा म्हणजे काय? मतदान यंत्रावर असतो तरी कुठे?

मुक्तपीठ टीम

”NOTA” किंवा ”वरीलपैकी काहीही नाही” हा भारतीय मतदारांना निवडणुकीत प्रदान केलेला मतपत्रिका पर्याय आहे. नोटाद्वारे, नागरिकांना निवडणूक लढवणाऱ्या कोणत्याही उमेदवाराला मतदान न करण्याचा अधिकार आहे. नोटा म्हणजे काय? लोक नोटा पर्याय का निवडता? मतदान यंत्रावर नोटा हा पर्याय कुठे असतो? याबद्दल तपशीलवार जाणून घ्या…

नोटाचा अर्थ काय आहे?

जर कोणत्याही राजकीय पक्षाला मत द्यायचे नसेल, तर ‘वरीलपैकी काहीही नाही’ साठी मतदान करण्याचा पर्याय आहे, ज्याला नोटा असेही म्हणतात.
नोटा म्हणजे ‘नन ऑफ द अबव्ह’ जे मतदाराला निवडणुकीत सहभागी होणाऱ्या उमेदवारांपैकी कोणत्याही उमेदवाराची निवड करू देत नाही.
हे एक प्रकारचे नकारात्मक अभिप्राय तंत्र आहे.
मतदारांना जसा निवडण्याचा अधिकार आहे, तसाच नोटा त्यांना नाकारण्याचाही अधिकार देतो.

नोटा पहिल्यांदा कधी वापरण्यात आला?

-२०१३ मध्ये छत्तीसगड, मिझोराम, राजस्थान आणि मध्य प्रदेश आणि दिल्लीच्या विधानसभा निवडणुकीत पहिल्यांदा नोटा पर्यायाचा वापर करण्यात आला होता.
-१५ लाखांहून अधिक लोकांनी नोटाला मतदान केले होते.

EVM मध्ये हा पर्याय कुठे आहे
-इलेक्ट्रॉनिक वोटिंग मशीन (EVM) मध्ये उमेदवार यादीच्या शेवटी नोटाचा पर्याय असतो.
-नोटा लागू करण्यापूर्वी, मतदाराला नकारात्मक मत देण्यासाठी मतदान केंद्रावरील पीठासीन अधिकाऱ्याला कळवावे लागते.
-आता, नोटा मतदानासाठी पीठासीन अधिकाऱ्याच्या सहभागाची आवश्यकता नाही.
-आता मतदार फक्त ईव्हीएमवरील बटण दाबू शकतो.

नोटाची लोकप्रियता
-नोटा हे एक साधन आहे जे मतदारांना पक्षांच्या उमेदवारांच्या योग्यतेबद्दल त्यांचे अभिप्राय रेकॉर्ड करण्याचा पर्याय देते.
-नोटा पर्याय गेल्या काही वर्षांपासून प्रचंड लोकप्रिय होत आहे.