चांद्रयानाची कामगिरी: चंद्राच्या जमिनीवर पहिल्यांदाच शोधलं सोडियम

मुक्तपीठ टीम

अंतराळ संशोधनात भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था म्हणजेच, इस्रो हळूहळू जगातील अवकाश संस्थांना मागे टाकत आहे. आता इस्रोच्या चांद्रयान-२ ला अवकाश संशोधनात मोठे यश मिळाले आहे. चांद्रयान-२ ऑर्बिटरवर बसवण्यात आलेल्या एक्स-रे स्पेक्ट्रोमीटर ‘क्लास’द्वारे पहिल्यांदाच चंद्रावर मोठ्या प्रमाणात सोडियम आढळून आले आहे. चांद्रयानाच्या या यशामुळे चंद्रावरील सोडियमचे प्रमाण शोधण्याचा मार्ग मोकळा झाला आहे.

इस्रोने दिलेल्या माहितीनुसार, इस्रोच्या बंगळुरू येथील यूआर राव उपग्रह केंद्राने चंद्रावर सोडियमचे अस्तित्व असल्याचे स्पष्ट पुरावे दिले आहेत. संशोधन असे सूचित करते की चंद्रावर सोडियमची चिन्हे सोडियम अणूंच्या पातळ थरातून देखील आढळले असावे. जे चंद्राच्या कणांशी कमकुवतपणे जोडलेले असतात. जर सोडियमचे कण चंद्रावर सापडलेल्या खनिजांचा भाग असतील, तर हे सोडियमचे अणू सौर वारा किंवा अतिनील किरणोत्सर्गाद्वारे पृष्ठभागावरून सहज बाहेर टाकले जाऊ शकतात.

सोडियमचे अणू चंद्राच्या कणांना जोडलेले असतात

• अंतराळ संस्थेने आपल्या निवेदनात म्हटले आहे की, यूआर राव उपग्रह केंद्रात तयार केलेल्या लार्ज एरिया सॉफ्ट एक्स-रे स्पेक्ट्रोमीटर किंवा चांद्रयान-२ च्या वर्गाने चंद्राच्या पृष्ठभागावर सोडियमचे स्पष्ट संकेत दिले आहेत.
• अभ्यासानुसार, चंद्रावर सोडियम असल्याचे संकेत कदाचित सोडियम अणूंच्या पातळ थरातून उद्भवू शकतात, जे चंद्राच्या कणांशी कमकुवतपणे जोडलेले आहेत.

सौर यंत्रणेचा अभ्यास करण्याचा मार्ग मोकळा झाला

• शास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की, हे सोडियमचे अणू, सौर वारा किंवा अल्ट्राव्हायोलेट किरणोत्सर्गाद्वारे चंद्राच्या पृष्ठभागावरून सहज बाहेर काढले जाऊ शकतात.
• नुकत्याच मिळालेल्या निष्कर्षांनी आमच्या आशा उंचावल्या आहेत, असे इस्रोने म्हटले आहे.
• वास्तविक, ज्या पृष्ठभागावर सोडियम आढळते त्याला एक्सोस्फीअर म्हणतात.
• अशा परिस्थितीत, नवीन निष्कर्षांच्या आधारे याचा अभ्यास केला जाऊ शकतो, ज्यामुळे चंद्राच्या पृष्ठभागावर आणि आपल्या सूर्यमालेवर आणखी काय आहे हे जाणून घेण्यास मदत होईल.

इस्रोने म्हटले आहे की, “चांद्रयान-२ कडून मिळालेल्या माहितीमुळे चंद्राची पृष्ठभाग आणि त्याचे बाह्यमंडल यांच्यातील इंटरॅक्शनवर संशोधन करण्याची नवीन संधी मिळते. जे आपल्या सौरमालेतील बुध आणि इतर वायुविहीन ग्रहांसाठी समान मॉडेल विकसित करण्यात मदत करेल.”