समजून घ्या एपिलेप्सी म्हणजे अपस्मार…

मुक्तपीठ टीम

एपिलेप्सी हा मेंदूसंबंधीत आजार आहे. फिट येणं, आकडी, मिरगी अशा शब्दांनीही एपिलेप्सीला बोली भाषेत संबोधले जाते. या आजाराला मराठीमध्ये अपस्मार असे म्हणतात. मेंदूतील रासायनिक व विद्युत कंपन लहरींचे संतुलन बिघडल्याने असे होते. या आजाराविषयी नीट माहिती घेणं, गैरसमज दूर करणं यातून उपचारांविषयीची जागरुकता वाढेल आणि त्याचा उपयोग रुग्णांना होईल.

अपस्मार म्हणजे एपिलेप्सीची लक्षणे-

• पेशंट अचानकपणे तोल जाऊन खाली बेशुद्ध होऊन पडतो.
• स्नायू एकदम घट्ट आणि कडक होतात, झटका येतो.
• शरीराच्या विचित्र हालचाली होतात.
• दातखिळी बसते.
• तोंडातून फेस येऊ लागतो.
• डोळे फिरविणे
• साधारणात: एक ते तीन मिनिटापर्यंत रुग्ण बेशुद्ध असू शकतो. त्यानंतर ती व्यक्ती शुद्धीवर येते.

एपिलेप्सी कारणे-

• मानसिक ताण-तणाव
• अपूर्ण झोप
• रक्तदाब वाढल्यास
• रक्तातील साखरेची पातळी कमी झाल्यास
• स्त्रियांमध्ये मासिक पाळीच्या वेळच्या काही समस्यांमुळे
• Anti-psychotic किंवा Anti- depressant औषधांच्या दुष्परिणामामुळे
• डोक्याला मार लागल्यामुळे

एपिलेप्सीचे निदान-

• मेंदूरोग तज्ज्ञाकडून सल्ला घेणे.
• पेशंटची हिस्ट्री, शारीरिक तपासणी आणि E.E.G (Electroencephelography), MRI स्कॅन, CT स्कॅन इ. चाचण्या करून याचे निदान केले जाते.
• एपिलेप्सी आजार उपचार तज्ज्ञ डॉक्टरांकडून एपिलेप्सीचे निदान झाल्यानंतर आधी Anti-epileptic औषधे सुरू केली जातात.
• औषधांनी जर एपिलेप्सी नियंत्रणात येत नसल्यास मेंदूवरील सोपी आणि सुटसुटीत शस्त्रक्रियने (Operation) एपिलेप्सीवर यशस्वी उपचार होऊ शकतात.

झटका आल्यास काय करावे?

• स्वतः शांत राहा व भयभीत होऊ नका.
• बेशुद्ध येऊन पडलेल्या रुग्णास जबरदस्तीने हलवू नका.
• रुग्णाला डाव्या किंवा उजव्या कुशीवर झोपवावे,
• जेणेकरून रुग्णाच्या तोंडात अडकलेली लाळ किंवा फेस बाहेर पडून जाईल.
• नंतर रुग्णाला पाठीवर झोपवावे व त्याच्या डोक्याखाली उशी ठेवावी.
• काहीही प्यायला देऊ नका
• इजा पोहोचतील अशा वस्तू आजूबाजूला ठेवू नका
• साधारण दोन ते तीन मिनिटे रुग्ण बेशुद्ध राहतो.
• थोड्या वेळात रुग्ण आपोआप शुद्धीवर येतो.

एपिलेप्सी रुग्णासाठी महत्त्वाच्या सूचना –

• डॉक्टरांनी दिलेली औषधे वेळेवर घ्यावीत.
• नियमित डॉक्टरांकडून तपासणी करून घ्यावी .
• पुरेशी झोप घ्यावी.
• योगा, प्राणायाम, ध्यानधारणा करावी. नियमित व्यायाम करावा.
• चहा , कॉफी , सिगारेट , बीडी , तंबाखू आणि अल्कोहोल यांचे सेवन करणे टाळा .
• रुग्णाने आपल्या खिशामध्ये आपले नाव , पत्ता , घरातील फोननंबर आणि Epilepsy रुग्ण असल्यासंबंधी माहिती लिहिलेली चिट्टी ठेवावी .
• या चिठ्ठीमध्ये फेफरे आल्यास आजूबाजूच्या लोकांनी काय करावे याविषयीची माहिती लिहिलेली असावी .