तौक्ते चक्रीवादळ… म्हणूनच मे महिन्यात येतात सर्वाधिक वादळ

मुक्तपीठ टीम

सध्या कोरोनाशी लढा सुरु असतानाच तौक्ते वादळामुळे उद्भवलेल्या नुकसानाची चर्चा होत आहे. या वादळामुळे मोठे नुकसान झाले असून आता आणखी एका वादळाचा धोका निर्माण झाला आहे. बंगालच्या उपसागराशी जोडलेल्या पूर्वेकडील भागात या वादळामुळे धोका निर्माण झाला आहे. हे धोकादायक वादळ असल्याचं मानलं जात आहे. भारतातील बहुतेक वादळे मे महिन्यातच येतात. यामागचे नेमके कारण काय आहे?

चक्रीवादळांचे प्रमाण का वाढते आहे?

• ‘जागतिक हवामान संघटनेसह जगभरात अलिकडच्या वर्षांत झालेल्या सर्व संशोधनात समुद्रातील पृष्ठभागाचे तापमान वेगाने वाढत असल्याचे समोर आले आहे.
• या वाढलेल्या तापमानामुळे चक्रीवादळाला सामर्थ्य देते.
• समुद्राचे पृष्ठभागावर जेवढी गरम असेल तितकी चक्रीवादळाची तीव्रता वाढते.
• ग्लोबल वार्मिंग आणि हवामानातील बदलामुळे अरबी समुद्र खूपच गरम झाला आहे, ज्यामुळे तेथे चक्रीवादळाची तीव्रता आणि वारंवारता दोन्ही वाढत आहेत.
• पहिल्या वर्षात पाच चक्रीवादळ येत होते, त्यापैकी चार बंगालच्या उपसागरामध्ये आणि एक अरबी समुद्रामध्ये तयार झाले होते.
• गेल्या काही वर्षांत बंगालच्या उपसागर आणि अरबी समुद्रात जवळजवळ सातत्यानं चक्रीवादळ तयार झाले आहेत.
• दक्षिण चीन समुद्राकडे जाताना समुद्राच्या पृष्ठभागाची उष्णता वाढते, म्हणूनच जगात तेथे चक्रीवादळाची तीव्रता सर्वाधिक आहे.

मे महिन्यातच का जास्त चक्रीवादळे?

• चक्रवादळासाठी समुद्राच्या पृष्ठभागाचे तापमान २७ अंश किंवा त्याहून अधिक असणे आवश्यक-
• ‘वर्षाचे तीन ते चार महिने चक्रीवादळासाठी अनुकूल आहेत.
• त्यापैकी मे पहिल्या क्रमांकावर आहे.
• चक्रीवादळासाठी समुद्राच्या पृष्ठभागाचे तापमान २७ अंश किंवा त्याहून अधिक असणे आवश्यक आहे.
• मेमध्ये समुद्र खूप गरम असतो, म्हणून त्याचे पृष्ठभाग तापमान देखील खूप जास्त असते.
• हवामान विभाग समुद्रात ५० मीटर पर्यंतचे तापमान मोजून पाहतो.
• जानेवारीत समुद्राच्या पृष्ठभागाचे तपमान बरेच कमी असते, म्हणून त्यावेळी चक्रीवादळाची शक्यता खूपच कमी असते.
• ऑक्टोबर आणि नोव्हेंबरमध्येही समुद्राच्या पृष्ठभागाचे तापमान जास्त असते, म्हणून त्या महिन्यांतही चक्रीवादळे येतात.
• चक्रवादळ कधीकधी डिसेंबरमध्येही तयार होते.

दक्षिण गोलार्धापेक्षा उत्तर गोलार्धात चक्रीवादळ जास्त का?

• उत्तर गोलार्धात दक्षिण गोलार्धापेक्षा जास्त चक्रीवादळ येत असतात.
• कारण तेथील समुद्राच्या पाण्याचे पृष्ठभाग उष्ण आहेत.
• उत्तर गोलार्धात दक्षिण गोलार्धापेक्षा जास्त लोकसंख्या आणि औद्योगिकीकरण दर आहे.
• समुद्राच्या तापमानावरही त्याचा परिणाम होतो.