अर्थसंकल्प सादर करण्यापूर्वी का साजरा होतो हलवा समारंभ? या परंपरेचा अर्थसंकल्पाशी काय संबंध?

मुक्तपीठ टीम

२०२३-२४ या आर्थिक वर्षाचा अर्थसंकल्प १ फेब्रुवारी रोजी सादर होणार आहे. बजेटची चर्चा होते तेव्हा सगळ्यात आधी लोकांच्या मनात येतो तो हलवा समारंभ. हलवा समारंभ ही अर्थसंकल्पाशी संबंधित अशी परंपरा आहे, ही प्रथा प्रत्येक अर्थसंकल्पापूर्वी अर्थमंत्री पाळतात. गेल्या वर्षी ही परंपरा कोरोना प्रोटोकॉलमुळे पाळली गेली नव्हती. अशा परिस्थितीत हलवा समारंभ म्हणजे काय आणि अर्थसंकल्पापूर्वी तो का आयोजित केला जातो, चला जाणून घेवूया…

हलवा समारंभ केव्हा साजरा केला जातो?

हलवा समारंभ जेव्हा बजेटचे दस्तऐवजीकरण केले जाते आणि ते छापण्यासाठी पाठविण्याची प्रक्रिया सुरू होते तेव्हा हा समारंभ आयोजित केला जातो.
एक प्रकारे तोंड गोड करून कोणत्याही शुभ कार्याची सुरुवात करण्यासारखे आहे.
कोरोना प्रोटोकॉलमुळे, २०२१-२२ आणि २०२२-२३ चे बजेट छापले गेले नाही आणि पेपरलेस बजेट तयार करण्यात आले.
यावेळी अर्थसंकल्प कागदोपत्री होणार की नाही, ही माहिती समोर आलेली नाही.

हलवा समारंभ कधी सुरू झाला?

हलवा समारंभ कधीपासून सुरू झाला याबाबत अधिकृत माहिती उपलब्ध नाही.
मात्र, प्रत्येक अर्थसंकल्पापूर्वी सर्वच अर्थमंत्री ही परंपरा पाळत आले आहेत.
कोरोना विषाणूच्या प्रादुर्भावामुळे काही अर्थसंकल्पीय परंपरांमध्ये बदल झाला.
गेल्या वर्षी अर्थ मंत्रालयात हलवा बनवला गेला नाही आणि मिठाई वाटली गेली.

हलवा कसा तयार होतो…

हलवा समारंभात हलवा एका मोठ्या पातेल्यात तयार केला जातो.
अर्थमंत्री हा हलवा बनवायला सुरुवात करतात आणि एका मोठ्या पातेल्यात तूप टाकून हलवा बनवायला सुरुवात करतात.
हलवा बनवल्यानंतर, अर्थमंत्री पॅन ढवळतात आणि त्यांच्या सर्व सहकाऱ्यांमध्ये हलवा वाटप करतात.

हलवा समारंभात ‘हे’ सहभागी असतात…

हलवा समारंभाला वित्तमंत्री आणि त्यांच्या मंत्रालयातील इतर अधिकारी आणि कर्मचारी उपस्थित असतात.
उपस्थितांची संख्या १०० पेक्षा जास्त असते.
हलवा समारंभानंतर हे कर्मचारी वित्त मंत्रालयाचे कार्यालय असलेल्या नॉर्थ ब्लॉकमध्ये थांबतात.
नॉर्थ ब्लॉकमधून येण्या-जाण्याची परवानगी फक्त अर्थमंत्र्यांकडे असते.

गेल्या वर्षी हलवा समारंभ का झाला नव्हता?

कोरोना प्रोटोकॉलमुळे गेल्या वर्षी अर्थसंकल्पापूर्वी हलवा समारंभ आयोजित करण्यात आला नव्हता.
त्याऐवजी अर्थ मंत्रालयात मिठाई वाटण्यात आली होती.
यंदा हलवा सोहळा आयोजित केला जाईल की नाही, हे अद्याप सांगता येणार नाही.
यावेळी हलवा समारंभ होणार की नाही याबाबत कोणतीही घोषणा करण्यात आलेली नाही.