विनयभंगाचा आरोप: कायदा नेमकं काय सांगतो?

मुक्तपीठ टीम

एखाद्या महिलेला लज्जा उत्पन्न होईल या हेतूने केलेला अत्याचार म्हणजे विनयभंग असतो. त्यामुळे पोलीस अनेकदा अशा प्रकरणांमध्ये आरोपींविरुद्ध कलम ३५४ अंतर्गत गुन्हा दाखल करतात. आज आपण याच आयपीसीच्या कलम ३५४ बद्दल जाणून घेऊ या…

कलम ३५४ काय आहे?

• कलम ३५४ कोणत्याही महिलेवर अत्याचार किंवा तिचा विनय किंवा सन्मान नष्ट करण्याच्या हेतूने तिच्यावर अत्याचार किंवा गुन्हेगारी बळाचा वापर करण्याशी संबंधित आहे.
• या कलमानुसार, जर कोणत्याही व्यक्तीने कोणत्याही महिलेच्या शिष्टाचाराचा अपमान केला असेल, किंवा चुकीच्या हेतूने तिच्यावर बळजबरी केली असेल आणि ती जाणूनबुजून केली असेल आणि त्या व्यक्तीने कोणत्याही प्रकारची छेडछाड केली असेल, किंवा तिच्याकडे चुकीच्या नजरेने पाहिले असेल, किंवा चुकीच्या पद्धतीने स्पर्श केल्यास अशा व्यक्तीचे हे कृत्य भारतीय दंड संहितेच्या कलम ३५४ नुसार गुन्हा मानले जाईल.

जितेंद्र आव्हाड यांच्याविरुद्ध 354 दाखल केलेल्या अधिकाऱ्यावर पहिली कारवाई करा. राजकीय दबावाखाली हे कृत्य केल्याबद्दल. काय Prima facie evidence होता त्यांच्याकडे? 354 हा कायदा काय म्हणतो ते मी खाली attach करत आहे. जे प्रकरण घडलं ते हयात मोडते का?कारवाई झाली, तरच हे थेर बंद होतील pic.twitter.com/7rGewrALms

— Mrs Anjali Damania (@anjali_damania) November 14, 2022

कोणती शिक्षा मिळते?

• कलम ३५४ एखाद्या महिलेवर विनयभंग करणाऱ्या व्यक्तीला या कलमातील तरतुदींनुसार शिक्षा दिली जाते.
• अशा व्यक्तीस ५ वर्षांपर्यंत शिक्षा वाढू शकते.
• न्यायालय आरोपाच्या गंभीरतेनुसार आणि आरोपीच्या इतिहासानुसार शिक्षा ठरवते.
• हा अजामीनपात्र गुन्हा असून पोलीस कोणत्याही वॉरंटशिवाय अटक करू शकतात.
• भारतीय दंड संहिता, १८६० मध्ये, फौजदारी दुरुस्ती कायदा, २०१३ द्वारे; तीन नवीन कलमे ३५४अ, ३५४ब, ३५४क आणि ३५४ड ‘गुन्हेगारी शक्ती आणि प्राणघातक हल्ला’ या विभागात जोडण्यात आली आहेत जी खालीलप्रमाणे आहेत.

कलम ३५४अ: लैंगिक छळ आणि लैंगिक अत्याचारासाठी शिक्षा- कलम ३५४अ नुसार, जो कोणी एखाद्या महिलेला असभ्य नजरेने स्पर्श करतो, त्याच्याशी शारीरिक संबंध ठेवण्यास सांगतो किंवा तिच्या संमतीशिवाय तिला अश्लील साहित्य पाठवतो किंवा तिच्या विरुद्ध / अश्लील साहित्य दाखवतो किंवा अश्लील वागतो. महिलेवर अश्लील शब्द वापरल्यास, तो लैंगिक छळासाठी दोषी असेल आणि त्याला तीन वर्षांपर्यंत शिक्षा होईल, दंड किंवा दोन्ही शिक्षा होऊ शकतात.

कलम ३५४ब: कोणत्याही सार्वजनिक ठिकाणी महिलेचे कपडे उतरवण्याचे प्रयत्न किंवा फौजदारी बळाचा वापर करणे- जो कोणी कोणत्याही सार्वजनिक ठिकाणी महिलेला निर्वस्त्र करण्याचा प्रयत्न करतो, किंवा कोणत्याही महिलेला कपडे उतरवण्यास भाग पाडतो, किंवा नंतर तिला नग्न करण्यास भाग पाडतो. त्यानंतर त्या व्यक्तीला भारतीय दंड संहितेच्या कलम ३५४ ब अंतर्गत दोषी ठरवले जाईल. अशा व्यक्तीस परंतु सात वर्षांपर्यंत कारावासाची शिक्षा होईल आणि ती दंडासही पात्र असेल. हा अजामीनपात्र गुन्हा आहे.

कलम ३५४क: एखाद्या महिलेचे खाजगी क्षण गुप्तपणे फोटो काढणे आणि/किंवा पाहणे: जर कोणी स्त्री आंघोळ करत असताना, किंवा शौचालयाला गेलेली असताना, किंवा तिच्या खाजगी क्षणांचे फोटो काढत असेल किंवा इतर कोणत्याही व्यक्तीला दाखवत असेल तर, ते शेअर करणे गुन्ह्याच्या कक्षेत येते. अशा व्यक्तीवर आयपीसी कलम ३५४क अंतर्गत गुन्हा दाखल केला जाईल.

कलम ३५४ड: पाठलाग करणे- जर एखाद्या पुरुषाने, कोणत्याही चुकीच्या हेतूने, एखाद्या महिलेचा पाठलाग केला, किंवा ती शाळा, महाविद्यालय किंवा तिच्या कार्यालयात जात असताना पाठलाग करत असेल, तर तो गुन्हाच्या श्रेणीत येईल. आजच्या युगात, जर एखादी व्यक्ती कोणत्याही सोशल मीडिया/इलेक्ट्रॉनिक कम्युनिकेशनचा वापर करून, फेसबुक, इन्स्टाग्राम यांसारख्या सोशल मीडियाचा वापर करून, इंटरनेटद्वारे, संपर्काद्वारे किंवा संपर्क साधून एखाद्या मुलीवर/स्त्रीला वारंवार निरीक्षण करत असेल किंवा प्रयत्न करेल. त्यामुळे कलम ३५४ड अंतर्गत दोषी ठरविले जाईल. परंतु कोणतीही व्यक्ती जो पोलीस, सीबीआय, रॉचा आहे आणि ती व्यक्ती एखाद्या प्रकरणाशी संबंधित तपासादरम्यान एखाद्या महिलेचे अनुसरण करत असेल तर तो या कलमाखाली येणार नाही. कारण अशी व्यक्ती सरकारच्या निर्देशानुसार आपले काम करत असेल.

कलम ३५४ड मध्ये शिक्षेची तरतूद: कलम ३५४ड अंतर्गत, प्रथमच असे करताना आढळलेल्या व्यक्तीला ३ वर्षांचा तुरुंगवास किंवा दंड किंवा दोन्ही अशी शिक्षा होऊ शकते आणि हा जामीनपात्र गुन्हा आहे. तीच व्यक्ती दुसऱ्यांदा असे करताना आढळून आल्यास, त्याला ५ वर्षे कारावास आणि दंडाची शिक्षा होईल आणि तो अजामीनपात्र गुन्हा असेल.