सीडीएस बिपीन रावत यांचा अपघात झाला ते Mi-17V5 हेलिकॉप्टर आहे तरी कसं?

मुक्तपीठ टीम

तामिळनाडूच्या कन्नूरमध्ये सीडीएस बिपिन रावत यांच्यासह वरिष्ठ अधिकारी प्रवास करत असलेले Mi-17V5 हेलिकॉप्टर क्रॅश झाले आहे. भारतीय हवाई दलाच्या हेलिकॉप्टरचा हा भीषण अपघात आहे. कर्नाटकातील कुन्नूरजवळ निलगिरी कट्टेरी येथे ही दुर्घटना घडली. हे हेलिकॉप्टर नेमकं कसं दुर्घटनाग्रस्त झालं त्याबाबतची माहिती अद्याप समोर आलेली नाही. मात्र, अतिवरिष्ठ अधिकाऱ्यांच्या हवाई प्रवासासाठी वापरल्या गेलेल्या या हेलिकॉप्टरची नेमकी काय वैशिष्ट्ये आहे ते समजून घेऊया.

Mi-17V5 हेलिकॉप्टरची वैशिष्ट्ये

Mi-17V5 हे हेलिकॉप्टरच्या Mi-8/17 मॉडेलची लष्करी वाहतूक आवृत्ती आहे.
हे रशियन बनावटीचं उच्च तंत्रज्ञानाधारीत हेलिकॉप्टर आहे.
केबिनच्या आत आणि बाह्य स्लिंगवर माल वाहतूक करण्यासाठी डिझाइन केलेले, Mi-17V5 हे जगातील सर्वात प्रगत वाहतूक हेलिकॉप्टरपैकी एक आहे.

Mi-17V5 हेलिकॉप्टरचा वापर कशासाठी?

हे सैन्य आणि शस्त्रे वाहतूक, फायर सपोर्ट, कॉन्व्हॉय एस्कॉर्ट, गस्त आणि शोध आणि बचाव (SAR) मोहिमांमध्ये देखील उपयोगात आणले जाते.
२६/११ मुंबईवरील दहशतवादी हल्ल्याचा सामना करतानाही या हेलिकॉप्टरचा वापर करण्यात आला होता.

भारतात Mi-17V5 हेलिकॉप्टर कधीपासून वापरात?

भारतीय संरक्षण मंत्रालयाने (MoD) फेब्रुवारी २०१३ मध्ये आयोजित Aero India शो दरम्यान 12 Mi-17V5 हेलिकॉप्टरची ऑर्डर दिली होती.
डिसेंबर २००८ मध्ये, भारतीय संरक्षण मंत्रालयाने रशियन हेलिकॉप्टरला ८० हेलिकॉप्टरसाठी १.३ अब्ज डॉलरचे कंत्राट दिले.
भारतीय हवाई दलाला (IAF) डिलिव्हरी २०११ मध्ये सुरू झाली, २०१३ च्या सुरुवातीला ३६ हेलिकॉप्टर वितरित करण्यात आले.
Rosoboronexport आणि भारतीय MoD यांनी २०१२ आणि २०१३ दरम्यान 71 Mi-17V-5 हेलिकॉप्टरसाठी करार केले.
नवीन ऑर्डर २००८ मधील हस्तांतरण कराराचा भाग होत्या.
रोसोबोरोन एक्सपोर्टने जुलै २०१८ मध्ये Mi-17V5 लष्करी वाहतूक हेलिकॉप्टरची शेवटची तुकडी भारताला दिली.
भारतीय हवाई दलाने एप्रिल २०१९ मध्ये Mi-17V5 हेलिकॉप्टरच्या दुरुस्तीच्या सुविधेचे उद्घाटन केले.

हेलिकॉप्टरमध्ये आहेत या सुविधा

Mi-17V5 मध्यम-लिफ्टरची रचना Mi-8 एअरफ्रेमच्या आधारे करण्यात आली होती.
हेलिकॉप्टर त्याच्या पूर्ववर्तींच्या उत्कृष्ट कामगिरीची वैशिष्ट्ये राखून ठेवते आणि उष्णकटिबंधीय आणि महासागरीय हवामानात तसेच वाळवंटात उड्डाण करू शकते.
हेलिकॉप्टरचे मोठे केबिन १२.५ मीटर मजल्यावरील क्षेत्रफळ आणि २३ मीटरची प्रभावी जागा प्रदान करते.
स्टँडर्ड पोर्टसाइड दरवाजा आणि मागील बाजूच्या रॅम्पमुळे सैन्य, मालवाहू जलद प्रवेश आणि बाहेर पडू शकतो.
हेलिकॉप्टर विस्तारित स्टारबोर्ड स्लाइडिंग दरवाजा, रॅपलिंग आणि पॅराशूट उपकरणे, सर्चलाइट, FLIR प्रणाली आणि आपत्कालीन फ्लोटेशन सिस्टमसह सुसज्ज असू शकते.
हेलिकॉप्टरचे जास्तीत जास्त टेकऑफ वजन १३,००० किलो आहे.
हे ३६ सशस्त्र सैनिकांना अंतर्गत किंवा ४,५०० किलो वजनाच्या गोफणीवर वाहून नेऊ शकते.

कॉकपिट आणि एव्हियोनिक्स

Mi-17V5 चा काचेचा कॉकपिट चार मल्टीफंक्शन डिस्प्ले (MFDs), नाईट-व्हिजन इक्विपमेंट, ऑन-बोर्ड वेदर रडार आणि ऑटोपायलट सिस्टीमसह अत्याधुनिक एव्हियोनिक्सने सुसज्ज आहे.
अपग्रेड केलेल्या कॉकपिटमुळे वैमानिकांच्या कामाचा ताण कमी होतो.
कस्टम-निर्मित भारतीय Mi-17V5 हेलिकॉप्टर KNEI-8 एव्हीओनिक्स संच एकत्रित करतात, ज्यामध्ये नेव्हिगेशन, माहिती-प्रदर्शन आणि क्यूइंग सिस्टम समाविष्ट आहे.

Mi-17V5 हेलिकॉप्टरवरील शस्त्र सज्जता

Mi-17V5 मध्ये Shturm-V क्षेपणास्त्र, S-8 रॉकेट, एक 23mm मशीनगन, PKT मशीन गन आणि AKM सब-मशीन गन आहे.
शस्त्रांना लक्ष्य करण्यासाठी आठ फायरिंग पोस्ट आहेत.
जहाजावरील गोळीबारामुळे चालक दलाला शत्रूचे जवान, चिलखती वाहने, जमिनीवर आधारित लक्ष्ये, तटबंदीच्या अग्निशमन चौक्या आणि हलणारे लक्ष्य गुंतवून ठेवता येतात.
हेलिकॉप्टरचे कॉकपिट आणि महत्त्वाचे घटक आर्मर्ड प्लेट्सद्वारे संरक्षित आहेत.
तोफखान्याचे रक्षण करण्यासाठी मशीन गनची स्थिती आर्मर्ड प्लेट्सने सुसज्ज आहे.
स्वयं-सीलबंद इंधन टाक्या फोम पॉलीयुरेथेनने भरलेल्या असतात आणि स्फोटांपासून संरक्षित असतात.
हेलिकॉप्टरमध्ये इंजिन-एक्झॉस्ट इन्फ्रारेड (IR) सप्रेसर, फ्लेअर डिस्पेंसर आणि जॅमर समाविष्ट आहे.

Mi-17V5 चे इंजिन

TV3-117VM 2,100hp ची कमाल पॉवर विकसित करते, तर VK-2500 2,700hp पॉवर आउटपुट देते.
VK-2500 ही TV3-117VM इंजिन कुटुंबाची अपग्रेड केलेली आवृत्ती आहे.
हे नवीन पूर्ण-अधिकार डिजिटल नियंत्रण प्रणाली (FADEC) ने सुसज्ज आहे.
Mi-17V5 चा टॉप स्पीड 250km/h आणि मानक श्रेणी 580km आहे, ज्याला दोन सहाय्यक इंधन टाक्या बसवल्यावर 1,065km पर्यंत वाढवता येतात.
ते जास्तीत जास्त ६,००० मीटर उंचीवर उडू शकते.

२६/११ मुंबईवरील दहशतवादी हल्ल्यात हेलिकॉप्टरचा वापर

२००८ च्या मुंबई दहशतवादी हल्ल्यादरम्यान दहशतवाद्यांचा मुकाबला करण्यासाठी एनएसजी कमांडो या हेलिकॉप्टरमधून कुलाब्यात उतरले होते.
अहवालानुसार, जम्मू आणि काश्मीरमधील नियंत्रण रेषेवर पाकिस्तानी लॉन्च पॅड नष्ट करण्यासाठी सप्टेंबर २०१६ मध्ये केलेल्या सर्जिकल स्ट्राईकमध्येही त्यांचा वापर करण्यात आला होता.