न्यायालयाच्या नोटबंदी निकालानंतर बाहेर चर्चा वेगळीच: " 'त्या' गुलाबी नोटा गायब झाल्या तरी कुठे?"

मुक्तपीठ टीम

८ नोव्हेंबर २०१६ रोजी केंद्र सरकारने ५०० आणि १००० रुपयांच्या नोटा चलनातून बाद करण्याचा निर्णय घेतला होता. हा निर्णय अन्यायकारक म्हणता येणार नाही, असे सर्वोच्च न्यायालयाने स्पष्ट केले आहे. न्यायमूर्ती एसए नझीर यांच्या अध्यक्षतेखालील पाच न्यायाधीशांच्या घटनापीठाने सांगितले की, रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया आणि सरकार यांच्यात सल्लामसलत केल्यानंतर या संदर्भात निर्णय घेण्यात आला आहे. ८ नोव्हेंबर २०१६ ची अधिसूचना अवास्तव म्हणता येणार नाही आणि निर्णय प्रक्रियेच्या आधारे ती रद्द करता येणार नाही, असे न्यायालयाने म्हटले आहे.

५०० आणि १००० रुपयांच्या नोटा चलनातून बाद करण्याचा निर्णय जाहीर करण्यात आला होता, आणि यासोबतच २०००, ५००, २००, १००, ५०, २० आणि १० रुपयांच्या नव्या नोटा बाजारात दाखल झाल्या. गेल्या अनेक महिन्यांपासून २००० रुपयांच्या नोटा चलनात येणे दुर्मिळ होत आहे. सध्याची परिस्थिती काय आहे आणि त्याचे कारण काय आहे? जाणून घेऊया-

रोख पुरवठा झपाट्याने वाढवण्यासाठी २००० रुपयांच्या नोटा बाजारात आणल्या…

नोटाबंदीनंतर २००० रुपयांची गुलाबी रंगाची नोट आरबीआयने २०१६ मध्ये आणली होती.
बाजारात रोखीचा पुरवठा झपाट्याने वाढवणे हा त्याचा उद्देश होता.
कारण तत्कालीन १००० आणि ५०० रुपयांच्या ‘मोठ्या नोटा’ यापुढे कायदेशीर निविदा नवहत्या.
लोक बँकांमध्ये रांगा लावून जुन्या १००० आणि ५०० रुपयांच्या नोटा बदलून घेत होते.
त्यानंतर २००० रुपयांची पहिली नोट आली आणि ५०० रुपयांच्या आणि छोट्या नोटा नंतर आल्या.

२००० रुपयांची नोट मागे घेण्याची झाली होती मागणी

नोटाबंदीला सहा वर्षांहून अधिक काळ लोटला.
परिस्थिती सामान्य झाली असताना आता २००० रुपयांची नोट चलनातून बाद करण्याची मागणी सुरू झाली आहे.
केंद्रातील सत्ताधारी भारतीय जनता पक्षाचे राज्यसभा खासदार सुशील कुमार मोदी यांनी नुकतेच राज्यसभेत सांगितले की, २००० रुपयांची नोट आता काळा पैसा बनली आहे.
तीन वर्षांसाठी जनतेला वेळ देऊन सरकारने हळूहळू २००० रुपयांची नोट मागे घ्यावी, असे ते म्हणाले.

२००० रुपयांची नोट दुर्मिळ…

८ नोव्हेंबर २०१६ रोजी म्हणजेच ६ वर्षांपूर्वी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी नोटाबंदीची घोषणा करून जुन्या १००० आणि ५०० रुपयांच्या नोटा रद्द केल्या.
नोटाबंदीनंतर आरबीआयने बाजारात रोख रक्कम जमा करण्यासाठी २००० रुपयांच्या नोटा आणल्या होत्या.
आता २००० रुपयांच्या नोटा क्वचितच कुठे दिसतात.
एटीएममधून २००० रुपयांच्या नोटा क्वचितच वितरीत केल्या जातात.
इतकेच नाही तर अनेक वेळा २००० रुपयांच्या नोटेचे कायदेशीर टेंडर संपल्याची अफवाही बाजारात येत असते.
एकीकडे २००० रुपयांच्या नोटांची होर्डिंग सुरू आहे, तर दुसरीकडे बाजारात २००० रुपयांच्या बनावट नोटा आल्याच्या बातम्याही येऊ लागल्या आहेत.

‘त्या’ गुलाबी नोटा गायब झाल्या तरी कुठे?”

डिसेंबर २०२१ मध्ये हिवाळी अधिवेशनादरम्यान अर्थ राज्यमंत्री पंकज चौधरी यांनी संसदेत सांगितले होते की २००० रुपयांच्या नोटा छापण्यासाठी २०१८-१९ पासून कोणतेही नवीन आदेश जारी करण्यात आलेले नाहीत.
ते म्हणाले की २०१८-१९ पासून २००० रुपयांच्या नोटांची छपाई थांबली आहे.
त्यामुळे २००० रुपयांच्या नोटांचे चलन कमी झाले आहे.
रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने २०२१-२२ च्या वार्षिक अहवालात देखील मान्य केले आहे की देशात २००० रुपयांच्या नोटांचे चलन खूपच कमी झाले आहे.