#व्हाअभिव्यक्त ‘आंदोलनजीवी’ हा शब्द संतापजनक आणि क्लेशदायक!

हेरंब कुलकर्णी

सरदार सरोवर प्रश्नात गुजरात सरकारचे खोटे दावे उघड केले म्हणून मेधा पाटकर यांच्यावरचा राग असू शकतो. पण स्वतःचं घरदार सोडून जनतेच्या प्रश्नावर आयुष्यभर संघर्ष करणाऱ्या मेधा पाटकर यांच्यासारख्या समर्पित नेतृत्वाची अशी संभावना करणे संतापजनक आहे. मुळात आज आंदोलन करणारे कार्यकर्ते किती उरलेत ? आज प्रत्यक्ष रस्त्यावर उतरून संघर्ष करणारे कार्यकर्ते कमी होत आहेत.चळवळी न करता एनजीओ स्वरूपाचे काम करण्याचे प्रमाण वाढले आहे आणि उरलेले आमच्यासारखे फक्त लिहीत आहेत किंवा सोशल मीडियात व्यक्त होत आहेत.त्यामुळे आंदोलन करणारेच उरले नाहीत हे वास्तव असताना असे शब्द येतात कसे ?

एकूणच देशभर आंदोलनाचे प्रमाणच कमी होते आहे. अशा काळात संघर्ष करणाऱ्या कार्यकर्त्यांविषयी आदराची भावना व्यक्त न करता त्यांना आंदोलनजीवी म्हणणे दुःखदायक आहे. मेधा पाटकर, योगेंद्र यादव यांच्यासारख्या व्यक्तींना आंदोलने करण्याची हौस आली का ? मेधा पाटकर यांनी त्यांचे संपूर्ण आयुष्यच करपून घेतले आहे. त्यांची शारीरिक स्थिती अतिश्रमाने क्षीण झाली आहे. अनेक ठिकाणी धनदांडग्या उद्योजकांनी सरकारच्या मदतीने जमिनी लाटायच्या, कुठे नद्या जंगले यांच्यावर आक्रमण करायचे, शेतकऱ्यांच्या जमिनी ताब्यात घ्यायच्या जंगले बळकावायाची आणि ती दडपशाही मोडण्यासाठी मेधाताई सारख्या कार्यकर्त्यांना आयुष्यभर फक्त संघर्ष आणि संघर्षच करावा लागतो आहे. त्यांना आंदोलनावर सतत राहण्याची वेळ कोणी आणली ? या देशातील केंद्र सरकार व अनेक राज्य सरकारांनी मेधाताईंना फक्त आयुष्यभर रस्त्यावर उभे केले आहे. समाज म्हणून आपण या संवेदनशील नेतृत्वाविषयी कृतज्ञ असायला हवे कारण हे असे लोक आहेत म्हणून तरी गरीबांचे हुंकार बाहेर आले परंतु असे न करता आपण त्यांची देशाच्या सर्वोच्च सभागृहात खिल्ली उडवतो.

आंदोलन नसतील तर हे कार्यकर्ते जगतील कसे ? अशा प्रकारची संभावना झाली. हे अत्यंत वेदनादायक आहे. जर सर्व सरकारांनी नीट कामे केली असती तर मेधा पाटकर यांच्यासारखी प्रतिभावान व्यक्ती त्यांना अवगत असणाऱ्या कवितेपासून तर संशोधना पर्यंत अनेक क्षेत्रांमध्ये त्यांनी योगदान दिले असते.आंदोलनावर राहण्याची गरज काय ? अशी त्यांची अफाट क्षमता आहे. परंतु वंचितांवर होणारे अन्याय बघवत नाहीत म्हणून सातत्याने आंदोलनाच्या भूमिकेत राहावे लागणे हेच या देशातील सर्व सरकारांचे अपयश आहे आणि ते मान्य न करता उलट त्यांच्यावर अशा प्रकारची शेरेबाजी करणे हे संतापजनक दुःखद आहे आणि क्लेशदायक आहे…देशातील सर्वहारा असलेल्यांचे लढे लढणाऱ्या तमाम कार्यकर्त्यांचा हा शब्द अपमान आहे.

(शिक्षण क्षेत्रातील अभ्यासक आणि कार्यकर्ते असणारे हेरंब कुलकर्णी समाजातील दुर्लक्षित घटकांच्या समस्या थेट जाणून घेतात, अनुभवतात आणि सोप्या शब्दांमध्ये मांडतात. त्याबरोबरच त्यांचे संवेदनशील व्यक्तिमत्व काव्यक्षेत्रातही प्रसिद्ध आहे.

संपर्क –  ८२०८५८९१९५ )