ब्रिटिश पंतप्रधान निवडणूक: ब्रिटनचे नवीन पंतप्रधान कोण? जाणून घ्या सत्ता हस्तांतरणाची संपूर्ण प्रक्रिया असते तरी कशी…

मुक्तपीठ टीम

ब्रिटनचे पंतप्रधान बोरिस जॉन्सन यांनी कंझर्व्हेटिव्ह पक्षाच्या नेतेपदाचा राजीनामा दिला आहे. राजीनामा देण्यापूर्वी त्यांनी देशाला संबोधित केले. आपल्या भाषणाच्या सुरुवातीला जॉन्सन म्हणाले की नवीन नेता निवडण्याची प्रक्रिया आता सुरू झाली पाहिजे. जोपर्यंत नवीन नेता येत नाही तोपर्यंत मी पंतप्रधानपदावर राहीन. त्यांच्या राजीनाम्यानंतर ब्रिटनच्या नव्या पंतप्रधानपदी कोण त्याबद्दल उत्सुकता वाढली आहे. त्या पदासाठी असलेल्या दोन दावेदारांसाठी मतदान झाले, त्यांच्यातील एक माजी अर्थमंत्री ऋषी सुनक हे भारतीय वंशाचे आहेत. त्यामुळे भारतीयांनाही जरा जास्तच उत्सुकता आहे.

कधी होणार ब्रिटनच्या नव्या पंतप्रधानांची घोषणा?

• ब्रिटनच्या पुढील पंतप्रधानांची घोषणा सोमवारी होणार आहे.
• कंझर्व्हेटिव्ह पक्षाचे सदस्य शुक्रवारी संध्याकाळपर्यंत आपला नवा नेता निवडण्यासाठी मतदान करतील.
• सोमवारी परराष्ट्र सचिव लिझ ट्रस आणि माजी अर्थमंत्री ऋषी सुनक यांच्यापैकी ज्यांचा विजय होईल ते ब्रिटनचे पंतप्रधान होतील.

ब्रिटनमध्ये सध्या पंतप्रधानपदाचे दोन दावेदार आहेत. पंतप्रधानपदाचे हे दोन दावेदार म्हणजे परराष्ट्र सचिव लिझ ट्रस आणि माजी अर्थमंत्री ऋषी सुनक. त्यांच्यात तगडी स्पर्धा दिसून आली आहे. आता मतदानानंतर सोमवारी त्यांच्यातील कुणाच्या नावावर पसंतीची मोहर उमटली, ते स्पष्ट होईल.

भारतीय वंशाचे माजी अर्थमंत्री ऋषी सुनक मजबूत दावेदार!

• दुसरा दावेदार भारतीय वंशाचे ऋषी सुनक आहे.
• ४२ वर्षांपासून सुनकचे कुटुंब मूळचे पंजाबचे आहे.
• त्याचे पालक १९६० च्या दशकात पूर्व आफ्रिकेतून यूकेमध्ये स्थलांतरित झाले.
• त्यांचे वडील जनरल प्रॅक्टिशनर होते आणि आई उषा एक फार्मासिस्ट होती जी फार्मसी चालवत होती.
• सुनकचे प्रारंभिक शिक्षण ब्रिटनमधील सर्वात महागड्या शाळांपैकी एक असलेल्या विंचेस्टरमधून झाले.
• ट्रसप्रमाणेच सुनकनेही ऑक्सफर्ड विद्यापीठातून तत्त्वज्ञान, राजकारण आणि अर्थशास्त्राचा अभ्यास केला.
• हेज फंडातून लाखो पौंड कमावल्यानंतर सुनक २०१५ मध्ये पहिल्यांदा खासदार झाले.
• खासदार झाल्यानंतर लवकरच ब्रेक्झिट समर्थक सुनक यांच्याकडे भविष्यातील नेता म्हणून पाहिले जात होते.
• फेब्रुवारी २०२० मध्ये बोरिस जॉन्सनच्या विजयानंतर सुनक यांना अर्थमंत्री बनवण्यात आले.

दुसऱ्या दावेदार लिझ ट्रस या परराष्ट्र सचिव!

• लिझ ट्रस ही सध्याची परराष्ट्र सचिव आहेत.
• सरकारी शाळेत शिकलेली, ४७ वर्षीय ट्रसचे वडील गणिताचे प्राध्यापक आणि आई नर्स होती.
• लेबर पार्टी समर्थक कुटुंबातून आलेल्या ट्रसने ऑक्सफर्ड विद्यापीठात तत्त्वज्ञान, राजकारण आणि अर्थशास्त्राचा अभ्यास केला.
• शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर तिने काही काळ लेखापाल म्हणूनही काम केले.
• त्यानंतर ती राजकारणात आले.
• ट्रस २०१० मध्ये पहिल्यांदा खासदार म्हणून निवडून आली होती.
• ट्रस सुरुवातीला युरोपियन युनियन सोडण्याच्या मुद्द्याविरुद्ध होती.
• नंतर ब्रेक्झिटचा नायक म्हणून उदयास आलेल्या बोरिस जॉन्सनच्या समर्थनार्थ बाहेर पडली.
• ब्रिटीश मीडिया अनेकदा त्यांची तुलना माजी पंतप्रधान मार्गारेट थॅचर यांच्याशी करते.

नव्या पंतप्रधानांची निवडणूक का आणि कशी होत आहे?

• पक्षाच्या खासदारांचा विश्वास गमावल्याने पंतप्रधान बोरिस जॉन्सन यांना राजीनामा द्यावा लागला.
• यानंतर पक्षात नवा नेता निवडण्याची प्रक्रिया सुरू झाली.
• कंझर्व्हेटिव्ह पक्षाच्या नेत्याच्या निवडणुकीसाठी दोन टप्पे असतात.
• पहिल्या टप्प्यात कंझर्व्हेटिव्ह पक्षाचे सर्व खासदार त्यांच्या पसंतीचा नेता निवडतात.
• ज्या उमेदवाराला सर्वात कमी मते मिळतात तो शर्यतीच्या बाहेर असतो.
• दोन उमेदवार उरत नाहीत तोपर्यंत मतदान सुरू असते.
• सुरुवातीला आठ दावेदार रिंगणात होते.
• खासदारांच्या मतदानाच्या पहिल्या फेरीनंतर जेरेमी हंट आणि नदीम जाहवी बाहेर पडले.
• दुसऱ्या फेरीच्या मतदानानंतर सुएला ब्रेव्हरमनचा पराभव झाला.
• यानंतर टॉम तुगेंधात आणि कामी बडेनोच यांचा दावा संपुष्टात आला.
• पाचव्या फेरीत पेनी मॉर्डेंटच्या बाहेर पडल्यानंतर ऋषी सुनक आणि लिझ ट्रस हे दोनच दावेदार राहिले.

शनिवारी झाले ते शेवटच्या टप्प्याचं मतदान

• जेव्हा फक्त दोन उमेदवार उरतात तेव्हा त्यांना देशातील सर्व पक्षीय सदस्य मतदान करतात.
• पोस्टल बॅलेटद्वारे मतदान प्रक्रिया २ सप्टेंबर रोजी संपली.
• त्याचा निकाल सोमवारी येणार आहे.
• यामध्ये जो विजयी होईल तो पक्षाचा नवा नेता असेल.
• हा नवा नेता ब्रिटनचे पुढील पंतप्रधान आणि बोरिस जॉन्सन यांची जागा घेईल.

कोणाचा दावा मजबूत?

• खासदारांच्या मतदानावेळी ऋषी सुनक हे आघाडीवर होते.
• पण, पक्षश्रेष्ठींच्या मतदानादरम्यान सुरुवातीपासूनच ट्रस आघाडीवर असल्याची चर्चा आहे.
• ट्रस यांना ५९% मते मिळाली.
• त्याचवेळी सुनक यांना केवळ ३२ टक्के मते मिळाली.
• या निवडणुकीत कंझर्व्हेटिव्ह पक्षाच्या सुमारे १.६ लाख नेत्यांनी मतदान केले.
• जे यूकेच्या एकूण मतदारांच्या सुमारे दीड टक्के आहे.
• ट्रस विजयी झाल्यास मार्गारेट थॅचर आणि थेरेसा मे यांच्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानपदी विराजमान होणाऱ्या त्या तिसऱ्या महिला असतील.
• मार्गारेट थॅचर आणि थेरेसा मे या कन्झर्व्हेटिव्ह पक्षाच्या होत्या.

यापूर्वी अशा प्रकारची निवडणूक झाली आहे का?

• नेतृत्वासाठी अशी निवडणूक २०१९ मध्ये झाली होती.
• तेव्हा १० उमेदवार रिंगणात होते.
• पहिल्या टप्प्याच्या मतदानानंतर बोरिस जॉन्सन आणि माजी आरोग्य सचिव जेरेमी हंट हे दोन उमेदवार बाकी होते.
• दुसऱ्या टप्प्यात पक्षाच्या सदस्यांनी मतदान केले तेव्हा जॉन्सन यांना दोन तृतीयांश मते मिळाली.

कसे होणार सत्तेचे हस्तांतरण?

• निवर्तमान पंतप्रधान बोरिस जॉन्सन विजयी नेत्याकडे सत्ता हस्तांतरित करतील.
• सत्तेचे हे हस्तांतरण सहसा लंडनमधील बकिंगहॅम पॅलेसमध्ये होते.
• यावेळी ते स्कॉटलंडमधील बालमोरल कॅसल येथे आहेत.
• राणी एलिझाबेथ II सध्या स्कॉटलंडमध्ये उन्हाळी सुट्टी साजरी करत आहे.
• तब्येत पाहता त्यांनी सार्वजनिक ठिकाणी येणं कमी केलं आहे.
• सध्या त्यांचा लंडनला परतण्याचा कोणताही विचार नाही.
• त्यामुळे सत्ता हस्तांतरणाची परंपरा खंडित झाली आहे.

विजेते उमेदवार राणींना भेटतील

• निकालानंतर मंगळवारी बोरिस जॉन्सन पंतप्रधानांच्या निवासस्थान १० डाउनिंग स्ट्रीट येथून पंतप्रधान म्हणून शेवटचे संबोधन करतील.
• त्यानंतर ते स्कॉटलंडला जतील.
• तेथे बोरिस जॉन्सन राणीला आपल्या राजीनाम्याची माहिती देतील.
• यानंतर, सुनक आणि ट्रसमध्ये जो विजेता असेल ते राणींना भेटेतील.
• राणीकडून त्यांना सरकार स्थापन करण्यास सांगितले जाईल.
• नवीन पंतप्रधानांच्या नियुक्तीची नोंद शाही रेकॉर्डमध्ये केली जाईल.

१०, डाऊनिंग स्ट्रीटवरून नवीन पंतप्रधानांचे पहिले भाषण

• अधिकृत नियुक्ती होताच नवे पंतप्रधान लंडनला परततील.
• १०, डाऊनिंग स्ट्रीटवरून नवीन पंतप्रधानांचे पहिले भाषण होईल.
• लंडनच्या वेळेनुसार दुपारी चारच्या सुमारास भाषण केल्यानंतर पंतप्रधान आपल्या नवीन मंत्रिमंडळाची नियुक्ती करतील.
• बुधवारी नव्या मंत्रिमंडळाची पहिली बैठक होणार.
• यानंतर पंतप्रधान पहिल्यांदा सभागृहात (हाउस ऑफ कॉमन्स) पोहोचतील.