दिल्ली मेट्रोसाठी अंडरग्राऊंड कारशेड, वादात रखडलेल्या मुंबई मेट्रोसाठी ठरु शकतो उपाय!

मुक्तपीठ टीम

मुंबईतील मेट्रो मार्गांच्या प्रगतीवर प्रत्येक मुंबईकराचे लक्ष आहे. मुंबईकर आतुरतेने मेट्रोची वाट पाहत आहेत. मात्र, त्यातील एक महत्वाचा उपनगर ते मुख्य शहराला जोडणारा मेट्रो मार्ग तीन हा कारशेडच्या वादामुळे रखडलाय. आरेच्या जंगलातील झाडांची कत्तल करून तिथं कारशेड उभारला गेला. त्यामुळे जनप्रक्षोभ उसळला. अखेर सरकारने तो रद्द करून विक्रोळीला उभारण्याचे काम सुरु केले. पण केद्र सरकारकडून विक्रोळी भूखंडासाठी आवश्यक सहकार्य मिळत नसल्यामुळे ते काम रखडण्याची भीती आहे. त्यावर तोडगा निघत नसला तरी दिल्लीत मेट्रोसाठी झालेला एक प्रयोग मुंबईसाठीही उपयोगी ठरु शकतोय. तो प्रयोग आहे दिल्लीतील अंडरग्राऊंड मेट्रो कारशेडचा.

आतापर्यंत आपण दिल्ली मेट्रोचे फक्त भूमिगत कॉरिडोअर आणि भूमिगत मेट्रो स्टेशन पाहिले आणि ऐकले असतील. परंतु, फेज-४ मध्ये, दिेल्ली मेट्रो रेल कॉर्पोरेशनच्या देखभालीसाठी प्रथमच संपूर्ण भूमिगत डेपो तयार करण्यात येणार आहे. विशेष म्हणजे हा डेपो इतर कोणत्याही ठिकाणी बांधला जात नसून, आधीपासून सुरू असलेल्या मेट्रोच्या व्हायलेट लाइनच्या तुघलकाबाद डेपोच्या खाली जमिनीत बांधला जात आहे. हे काम सुरळीतपणे हाताळले जाईल ज्यामुळे येथे व्हायलेट लाईनच्या डेपोमध्ये गाड्यांच्या देखभालीचे कामही पूर्वीप्रमाणे सुरू राहील आणि त्याचवेळी तुघलकाबाद ते एरोसिटी या फेज-४ मधील जमिनीखालील मेट्रो डेपोचे काम सुरू राहील.

नवीन सिल्व्हर लाईनचा डेपोही बांधण्यात येणार

• हा नवा डेपो तयार झाल्यावर तुघलकाबाद हे दिल्ली मेट्रोचे पहिले डेपो बनेल, जिथे मेट्रो कॉरिडोअरच्या मेट्रो ट्रेनच्या दोन वेगवेगळ्या लाईन्स एकाच डेपोमध्ये ठेवल्या जातील.
• एकाच आवारात असूनही, या दोन डेपोचे काम पूर्णपणे भिन्न असेल, कारण डीएमआरसी सिल्व्हर लाईनवर फेज-३ च्या गुलाबी आणि मजेंटा लाईन प्रमाणे आधुनिक सिग्नलिंग सिस्टीम बसवेल.
• ज्याच्या मदतीने या लाईनवर अनअटेंडेड/ चालकविरहित रेल्वे कार्यप्रणाली कार्यान्वित करता येईल.
• सिल्व्हर लाइन गाड्या आणि ट्रॅकच्या देखभालीसाठी डेपोच्या आत स्वतंत्र आणि नवीन पी-वे इमारत देखील बांधली जाईल. डीएमआरसीने यासाठी काम सुरू केले आहे.

एका डेपोची सेवा सुरू राहणार, तर दुसरा बांधला जाणार

• दिल्ली मेट्रो रेल्वे कॉर्पोरेशनचे कार्यकारी संचालक अनुज दयाल यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, मेट्रोच्या फेज-४ मध्ये तुघलकाबाद ते एरोसिटी दरम्यान एक नवीन मेट्रो कॉरिडोअर बनवला जाणार आहे.
• यासाठी व्हायलेट लाईनवरील सरिता विहार मेट्रो डेपोमध्ये बदल करून असे बदल करण्यात येत आहेत.
• जेणेकरून या नवीन कॉरिडोअरच्या मेट्रो गाड्याही या डेपोमध्ये सुरू ठेवता येतील.
• त्यासाठी कट अँड कव्हर पद्धतीने बोगदा बांधण्यात येत असून, त्याद्वारे सिल्व्हर लाइनच्या मेट्रो गाड्या सरिता विहार डेपोत ये-जा करू शकतील.
• हा एक अतिशय आव्हानात्मक प्रकल्प आहे, कारण एकीकडे आधीच कार्यरत डेपो सुरू ठेवावा लागेल जेणेकरून व्हायलेट लाइनच्या मेट्रो गाड्यांचे संचालन आणि देखभाल पूर्वीप्रमाणेच सुरू ठेवता येईल.
• त्याच वेळी फेजचा नवीन टप्पा ४ लाइनसाठी डेपोची तरतूदही करावी लागेल.
• त्यासाठी कार्यान्वित डेपोमध्ये सुरू असलेल्या कामात कोणताही अडथळा निर्माण होऊ नये आणि नवीन डेपो उभारणीचे कामही मार्गी लागावे.
• अशा पद्धतीने टप्प्याटप्प्याने व सखोल नियोजन करून काम केले जाणार आहे.

मेट्रो डेपोखाली अंडरग्राऊंड डेपो!

• जेव्हा हा डेपो तयार होईल, तेव्हा मेट्रो नेटवर्कमधील असा हा पहिला डेपो असेल, जिथे दोन वेगवेगळ्या कॉरिडोअरच्या मेट्रो गाड्या ठेवल्या जातील.
• ज्यांच्या आवश्यकता देखील एकमेकांपेक्षा पूर्णपणे भिन्न असतील.
• कारण या दोन्ही डेपोमध्ये गाड्या ये-जा करतात. देखभाल देखील विविध प्रकारची असेल.
• व्हायलेट लाइन गाड्या जुन्या सिग्नलिंग सिस्टमवर धावतील, तर नवीन सिल्व्हर लाइन रेल्वे अटेंडेड ट्रेन ऑपरेटिंग सिस्टमवर आधारित असतील.
• यासाठी नवीन डेपोमध्ये १४ स्टॅबलिंग लाईन, ४ इन्स्पेक्शन बे लाईन्स, ४ वर्कशॉप लाईन आणि अंतर्गत हेवी क्लिनिंग शेड बांधण्यात येणार आहे.
• ज्यामध्ये गाड्या धुणे आणि साफ करणे आपोआप करता येईल.

एक स्टेशन, एक डेपो, दोन मेट्रो लाईन

जेव्हा तुघलकाबाद-एरोसिटी कॉरिडोअर कार्यान्वित होईल, तेव्हा तुघलकाबाद स्थानक केवळ इंटरचेंज मेट्रो स्टेशन बनणार नाही. तर येथील मेट्रो डेपो देखील इंटरचेंज डेपो म्हणून काम करेल. ज्याच्या एलिव्हेटेड भागातून व्हायलेट लाइन ट्रेन आणि भूमिगत भाग चालतील. सिल्व्हर लाईनच्या गाड्यांची वाहतूक होईल. त्यासाठी डेपोच्या आत एक भूमिगत बोगदा तयार करण्यात येत आहे, जेणेकरून तेथून मार्गावर गाड्या पाठवता येतील. या अर्थाने हा डेपो अतिशय वैशिष्ट्यपूर्ण ठरणार आहे.

पाहा व्हिडीओ: