थकवा…धाप…सुस्ती…ओळखा हे सिग्नल! करु नका दुर्लक्ष!!

मुक्तपीठ टीम

पायऱ्या चढताना धाप लागणे, डोकेदुखी, खोकला येणे, उलट्या होणे, काम करताना उर्जेचा अभाव जाणवणे यासारख्या गोष्टी गंभीरपणे लोक घेत नाहीत, त्यांना असे वाटते की, या सर्व किरकोळ गोष्टी आहेत, स्वतःच ठीक होतील. परंतु असे विचार करणे आपल्यासाठी मोठी चूक असू शकते. तज्ञांच्या मते, जेव्हा शरीरात एखादा गंभीर आजार वाढू लागतो तेव्हा ते काही सिग्नल देतात, त्यांना ओळखणे फार महत्वाचे आहे.

१) धाप लागणे-
पूर्वी ३, ४ मजल्याच्या पायर्‍या चढूनही धाप लागत नसत परंतु, आता जर आपण दोन किंवा चार पायऱ्या चढू लागलात किंवा चालायला लागलात तर धाप लागते हे हृदय आणि फुफ्फुसांशी संबंधित समस्यांमुळे असू शकते. जर अचानक श्वास घेत असाल तर ते दमा, कमी रक्तदाब किंवा फुफ्फुसाच्या एम्बोलिझम (फुफ्फुसातील रक्त गठ्ठा) यामुळे असू शकते.

•  श्वासोच्छवासाची समस्या कायम राहिल्यास, क्रॉनिक ऑब्सट्रक्टिव पल्मोनरी डिसीज (सीओपीडी), पल्मोनरी इडेमा, अशक्तपणा, फुफ्फुसाचा कर्करोग, हार्ट फेल्यूअर, अनियमित हृदयाचे ठोके यामुळे हे असू शकते.
•  लठ्ठपणा, चिंता हे देखील श्वास घेण्यास कारणीभूत ठरू शकतात.

१. यासाठी प्रथम वजन कमी करा.
२. आहारतज्ञांची मदत घेऊ शकता.
३. धूम्रपान करणे थांबवा, हे सीओपीडीचे सर्वात महत्वाचे कारण आहे.
४. प्रदूषक आणि रसायनांचा संपर्क टाळा.
५. नियमित व्यायाम करा, जेणेकरुन आपले फुफ्फुस त्यांच्या पूर्ण क्षमतेनुसार कार्य करू शकेल.
६. आपल्याला फुफ्फुस आणि हृदयाशी संबंधित कोणतीही समस्या असल्यास आपली औषधे वेळेवर घ्या.

•  समस्या कायम राहिल्यास, डॉक्टरांना भेटा. रक्ताची तपासणी अशक्तपणा शोधण्यासाठी केली जाईल, जर हिमोग्लोबिनचे प्रमाण कमी असेल तर औषधे आणि खाद्यपदार्थातील बदलांमुळे ते सुधारता येते. हृदयरोग असल्यास छातीचा एक्स-रे, इकोकार्डिओग्राम, अँजिओग्राम, एमआरआय, हृदयाचे सीटी स्कॅन केले जातात. फुफ्फुसांची कार्यपद्धती तपासण्यासाठी फुफ्फुसांची कार्यपद्धती तपासली जाते.

२) सतत थकवा-
कधीकधी जास्त काम केल्यामुळे किंवा झोपेच्या अभावामुळे आपल्याला थकवा जाणवतो, ही काही गंभीर बाब नाही. परंतु, बरेच दिवस थकल्यासारखे वाटत राहिल्यास अॅक्युट यकृत निकामी होणे, अशक्तपणा, कर्करोग, क्रॉनिक संसर्ग, मधुमेह इत्यादींचे लक्षण असू शकते. तणाव, नैराश्य, शारीरिक हालचालींचा अभाव आणि खाण्याच्या सवयीमुळे बऱ्याच लोकांना थकवा जाणवतो.

•  यासाठी काय करावे-
  १. दररोज ठरलेल्या वेळी संतुलित आणि पौष्टिक आहार घ्या.
  २. दररोज अर्धा तास नियमित व्यायाम करा.
  ३. ६ ते ८ तासांची झोप घ्या.
  ४. चहा आणि कॉफीचे अत्यधिक सेवन टाळा, कारण कॅफिनचे जास्त सेवन केल्यानेही थकवा होतो.
  ५. दररोज ६ ते ८ ग्लास पाणी प्या, कारण डिहायड्रेशनमुळे देखील थकवा होतो.

•  पूर्ण झोप घेतल्यानंतर, नियमित व्यायाम करून आणि चांगले खाल्ल्यामुळे जर थकवा येत नसेल तर ताबडतोब डॉक्टरांना भेटा. हे शरीरात वाढणार्‍या गंभीर आरोग्याच्या समस्येमुळे असू शकते.