मुक्तपीठ टीम
जागतिक प्रेस फ्रीडम इंडेक्समध्ये भारताची गेल्या वर्षीच्या तुलनेत आठ अंकांनी घसरण झाली असून यंदा भारत १५० व्या स्थानावर आहे. रिपोर्टर्स सॅन्स फ्रंटियर्स २०२२ या जागतिक प्रसारमाध्यमांवर नजर ठेवणाऱ्या आंतरराष्ट्रीय संस्थेच्या निर्देशांकात नेपाळ वगळता भारताच्या इतर शेजारी देशांचीही घसरण झाली आहे.
नेपाळ ३० गुणांनी ७६ व्या स्थानावर पोहोचला आहे. पाकिस्तान १५७, श्रीलंका १४६, बांगलादेश १६२, म्यानमार १७६ आणि चीन दोन स्थानांनी १७५ व्या स्थानावर पोहोचले आहेत. या यादीत नॉर्वे पहिल्या, डेन्मार्क दुसऱ्या, स्वीडन तिसऱ्या आणि एस्टोनिया चौथ्या क्रमांकावर आहे.
तर १८० देशांच्या यादीत उत्तर कोरिया सर्वात खालच्या क्रमांकावर आहे. युक्रेनसोबत युद्ध करत असलेला रशियाही ५ स्थान घसरून १५५ व्या स्थानावर आहे. जागतिक प्रेस फ्रीडम इंडेक्समध्ये, रिपोर्टर्स विदाऊट बॉर्डर्स आणि इतर मानवाधिकार संघटनांनी भारतीय अधिकाऱ्यांना त्यांच्या कामासाठी किंवा ऑनलाइन टीकेसाठी पत्रकारांना लक्ष्य करणे टाळण्याचा सल्ला दिला आहे.
दहशतवाद आणि देशद्रोहविरोधी कायद्यांतर्गत खटला न चालवल्याची चर्चा आहे. भारतीय अधिकाऱ्यांनी अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याचा आदर केला पाहिजे.
एक मुक्त प्रेस हा कोणत्याही निरोगी लोकशाहीचा आधारस्तंभ असतो, असे अमेरिकेचे परराष्ट्र सचिव अँथनी ब्लिंकन यांनी म्हटले आहे. ते म्हणाले की, वृत्तपत्र स्वातंत्र्यासह अभिव्यक्ती स्वातंत्र्यासारखे प्रश्न सध्या गंभीर धोक्यात आहेत. वॉशिंग्टन फॉरेन प्रेस सेंटर येथे एका वार्ताहर परिषदेला संबोधित करताना ब्लिंकन म्हणाले की, “दोन वर्षांहून अधिक काळानंतर मी पुन्हा या केंद्रात आलो आहे, जगभरातील सरकार तसेच दहशतवादी गट आणि गुन्हेगारी संघटनांच्या वतीने पत्रकारांचे प्रतिनिधित्व करत आहे. धमकावले गेले, त्रास दिला गेला, तुरुंगात टाकले गेले आणि दर आठवड्याला हल्ले केले गेले.”
ते पुढे म्हणाले की, “अनेक सरकार प्रेस स्वातंत्र्य कमी करण्याच्या उद्देशाने नवीन धोरणांसह दडपशाही पारंपारिक माध्यमांना पूरक आहेत. बहुतेक सरकार माहिती आणि बातम्यांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी पावलं उचलत आहेत. हे विशेषत: इंटरनेटवर दिसत आहे. मग ते बंद असो, मंदी असो किंवा सेन्सॉरशिप लादणे असो.”
ब्लिंकन यांनी खेद व्यक्त केला की या निर्बंधांमुळे देशाच्या अंतर्गत घडामोडींचे अहवाल येणे कठीण झाले आहे आणि त्याचप्रमाणे बाह्य घडामोडींचे अहवाल येणे कठीण झाले आहे. तंत्रज्ञानाचा वापर पत्रकारांना रोखण्यासाठीच नाही तर त्यांच्यावर टॅब ठेवण्यासाठी देखील केला जात आहे.
ब्लिंकन यांनी उदाहरण देऊन सांगितले की, “स्वतंत्र एजन्सीच्या तपासणीत हे उघड झाले आहे की एल साल्वाडोरमधील २०२० ते २०२१ या कालावधीत ३० हून अधिक पत्रकार, संपादक आणि इतर मीडिया कर्मचार्‍यांचे मोबाइल फोन स्पायवेअर पेगासस वापरून हॅक करण्यात आले होते.”
Subscribe
