मुक्तपीठ टीम
जगातील सर्वात वेगाने वाढणारी इंटरनेट बाजारपेठ भारत देशात आहे. इंडियन कॉन्सिल फॉर रिसर्च ऑन इंटरनॅशनल इकॉनॉमिक रिलेशन्सने दिलेल्या माहितीनुसार, जगातील सर्वाधिक इंटरनेट बंद असलेल्या देशांमध्ये भारत आघाडीवर आहे.
इंटरनेट का बंद केले जाते?
- देशात जेव्हा जेव्हा अशांततेसारखी परिस्थिती उद्भवते तेव्हा सरकारला तातडीने काही कठोर निर्णय घ्यावे लागतात.
- जेव्हापासून इंटरनेट आणि नंतर सोशल मीडियाचे राज्य सुरू झाले, तेव्हापासून सरकारने अशांततासारख्या परिस्थितीत इंटरनेट सेवा बंद करण्याचा निर्णय घेण्यास सुरुवात केली.
- अलिकडच्या काळात, असे दिसून आले आहे की कोणत्याही जातीय किंवा राजकीय तणावाच्या परिस्थितीत, इंटरनेट किंवा सोशल मीडियावरील मेसेजिंग अॅप्सद्वारे बनावट बातम्या वेगाने पसरतात.
इंटरनेट कोणत्या कलमांनुसार बंद करण्यात येते?
- ज्या नियमांतर्गत सरकार इंटरनेट सेवा बंद करू शकते, तो म्हणजे टेम्पररी सस्पेंशन ऑफ टेलिकॉम सर्व्हिसेस नियम २०१७ आहे.
- या अंतर्गत कोणतेही राज्य सरकार कधीही इंटरनेट बंद करू शकते.
- केंद्र सरकारबद्दल बोलायचे झाले तर, ते या कायद्यानुसार कधीही इंटरनेट बंद करू शकते.
- फौजदारी प्रक्रिया संहिता, CrPC, 1973 कलम 144 अंतर्गत जिल्हा दंडाधिकारी / उपविभागीय दंडाधिकारी देखील या सेवा बंद करू शकतात.
- भारतीय टेलिग्राफ कायदा, १८८५ च्या कलम ५(२) अन्वये, केंद्र आणि राज्य सरकारे सार्वजनिक आणीबाणीसाठी किंवा जनतेच्या फायद्यासाठी किंवा देशाची एकता आणि सार्वभौमत्व जपण्यासाठी इंटरनेटचा वापर करू शकतात.
कोणत्या प्रसंगी इंटरनेट बंद होते
भारतात, काश्मीरमध्ये बहुतांश भाग इंटरनेट बंद आहे. यामागे इंटरनेटचा वापर दगडफेक किंवा दहशतवादी कारवायांसाठी होत असल्याचा युक्तिवाद सरकारकडून केला जात आहे. त्याच वेळी, राजस्थानमध्ये कायदा आणि सुव्यवस्था ढासळण्याबरोबरच अनेक स्पर्धा परीक्षांच्या वेळी इंटरनेट बंद करण्यात आली होती. २०१९ मध्ये कलम ३७० हटवणे, राम मंदिर वादाचा निर्णय आणि नागरिकत्व दुरुस्ती कायद्यादरम्यान इंटरनेट बंद हे सामान्यपणे पाहिले गेले. अलीकडेच नुपूर शर्माने पैगंबर मोहम्मद यांच्यावर केलेल्या वक्तव्यानंतर रांचीमध्ये ३३ तास इंटरनेट बंद होते.